Ruim 45 jaar geleden hebben we al programma’s ontwikkeld om mensen weer te doen “wennen” aan de momenten/periodes van “Stilte”. Toen waren niet alle betrokken specialisten overtuigd van het nut en de werkzaamheid van Stilte en Meditatie-oefeningen, inmiddels is dat gelukkig ingrijpend veranderd.

Zo wordt er met name binnen de geestelijke gezondheidszorg steeds meer gebruik gemaakt van een zinvolle "voorbereidingsoefening", namelijk de Zelfobservatie, vaak Mindfulness-“meditatie” genoemd, dit is het gevolg van het feit dat veel “therapeuten” hiermee zijn gaan werken en het inmiddels een hype is geworden. Mindfulness is een op het Boeddhisme gebaseerde "observatie techniek", er zijn echter ook nog veel andere voorbereidingsoefeningen voor meditatie, die wereldwijd worden gebruikt en niet gebaseerd zijn op het Boeddhisme.

Binnen Om-Shanti zijn ruim 45 jaar geleden de 4 en 9 veldenoefeningen ontwikkeld, deze aandacht en observatie oefeningen zijn een normaal onderdeel van de Integrale Om-Shanti Yoga-lessen. Adem ik wel goed door m'n buik, span ik niet onnodig allerlei spieren, ben ik niet steeds gevangen in gedachtes, zorgen, emoties, enz. Het bewust waarnemen van al deze zaken biedt de mogelijkheid om ze ook vaak direct te kunnen veranderen.

Meditatie in de klassieke betekenis van het woord verwijst naar een andersoortig proces dat we niet hier bespreken, maar waarover de stiching Om-Shanti publicaties uitbrengt, die binnenkort ook in verschillende talen op haar website te vinden zijn.

Vanuit de stichting Om-Shanti wordt al meer dan 45 jaar Yoga en meditatie onderricht gegeven in binnen- en buitenland, aan Yoga-opleiders, Yoga-leraren en werkers in verschillende disciplines binnen de gezondheidszorg en natuurlijk aan spirituele zoekers die meer willen weten (en ervaren) over de essentie van de klassieke en wetenschappelijke kennis en de hierbij horende dagelijkse praktijk van de Yoga en Vedanta filosofie.

De exacte werking van meditatie is de laatste 30 jaar steeds vaker in het Westen onderzocht, met name de effecten op allerlei aspecten van de fysieke en geestelijke gezondheid. Het systematisch ontstressen en het weer onder controle krijgen van onze mentale activiteiten is in deze tijd zeer wenselijk. Doordat steeds meer westerse wetenschappers overtuigd zijn van het feit dat het "bewustzijn" geen product is van de hersenen, opent men de deur naar nieuwe en ingrijpende ontdekkingen en ontwikkelingen, die in het Oosten echter al vele duizenden jaren zijn gekend, maar nu eindelijk ook de interesse van de westerse wetenschappers heeft gekregen. Ook op het terrein van spiritualiteit en religie zijn de gevolgen hiervan nu al tastbaar aan het worden, zoals we regelmatig merken in onze contacten met de mensen die hierbinnen al vele jaren actief zijn.

Misverstanden

Rondom het begrip meditatie bestaan helaas veel misverstanden, meditatie is geen contemplatie, visualisatie, observatie, affirmatie, concentratie, stil zijn, enz. Tegenwoordig worden deze begrippen vaak als een synoniem gebruikt voor een moderne vorm en interpretatie van het begrip meditatie. Echter om tot een natuurlijke en spontane en indien gewenst, spirituele vorm van meditatie te komen, kunnen de hiervoor gebruikte technieken soms wel even nodig zijn. Uiteindelijk is mediteren geen werkwoord, maar slechts de aanduiding van een proces dat alleen maar "gestart" hoeft te worden en vervolgens een eigen dynamiek en voortgang kent en overeenkomstig uw (spirituele) verlangens "inhoud" zal krijgen.

De huidige tijdgeest

Het is onder andere door de 24-uurseconomie dat veel mensen ontregeld raken en het zijn met name de mensen die deze economie dag en nacht draaiende moeten houden. Want niet iedereen is geschikt om ‘s avonds, ‘s nachts en in de weekenden te werken. We zien dit dagelijks om ons heen en vooral in de zorg is het al vele jaren aanleiding om regelmatig stil te staan bij de gevolgen. De oorzaken worden primair gestuurd door politieke en maatschappelijke ontwikkelingen en rondom dit thema kunnen we slechts als individuen trachten ons innerlijk evenwicht en harmonie te bewaren en/of te herstellen.

Het natuurlijke bioritme is bij veel mensen verstoord en hierdoor ontwikkelt men ongewild en ongemerkt allerlei chronische aandoeningen en soms zelfs ziektes, waarbij men vaak alleen de gevolgen, de symptomen tracht te bestrijden door medicatie, zonder dat men iets wezenlijks doet aan de onderliggende oorzaak.

Het fysieke lichaam functioneert het beste indien er een duidelijke regelmaat bestaat in iemands leefritme, met inachtneming van de natuurlijke bioritmes en de daarbij horende wetmatigheden. Van cruciaal belang is bijvoorbeeld het juiste slaapritme en de kwaliteit van de slaap, samen met het geestelijk weer tot rust komen alvorens men gaat slapen.

We weten inmiddels uit veel wetenschappelijk onderzoek dat een van de oorzaken van veel welvaartsziektes is gelegen in een slechte kwaliteit van de slaap en een overbelaste geest die niet meer automatisch tot rust komt.

De geest (inclusief onze emotionele gesteldheid) functioneert zeker niet optimaal indien deze niet regelmatig en voldoende rust krijgt en dus niet voortdurend overprikkeld raakt door de enorme hoeveelheid aan informatie en de vele zintuiglijke prikkels die dagelijks op ons worden afgestuurd.

Mindfulness: tijdens de afgelopen 10 à 15 jaar zijn er overal in Nederland (en ook in het buitenland), cursussen gestart waarbij het begrip Mindfulness centraal staat. Dit verwijst naar een belangrijke maatschappelijke en spirituele ontwikkeling in de westerse samenleving, want ondanks dat dit begrip in eerste instantie voortkomt uit het boeddhisme, is het in z’n algemeenheid een onderkenning van het gebrek aan voldoende bewust zijn van hetgeen we denken, voelen, ervaren en doen of laten. Het is een onderwerp dat momenteel erg gehyped wordt en mede daardoor ook gevoelig  voor misverstanden.

Het is opvallend dat mensen die de Yoga-weg naar Huis gaan ons benaderen met vragen over deze “hype” en met name over de vermeende noodzakelijke toevoeging van deze mentale instelling, houding of techniek binnen de verschillende Yoga vormen. Dit komt omdat men niet weet wat Mindfulness of “het bewust zijn van” zou moeten toevoegen aan hun huidige spirituele Yoga beoefening en ervaring.

Het zich bewust zijn van hetgeen er in en met je gebeurt, zowel in het dagelijkse wereldse leven als ook tijdens het uitvoeren van bepaalde Yoga technieken, moet altijd een integraal onderdeel van je basishouding zijn. Deze instelling is uitermate belangrijk omdat je alleen hierdoor jezelf, je medemensen en het wereldse spel goed kunt leren (her)kennen.

Inmiddels bestaan er verschillende versies ten aanzien van de exacte oorsprong, uitvoering en interpretatie van de Mindfulness-techniek en hoe deze het beste past binnen een bepaalde westerse (spirituele) traditie. Want het begrip Mindfulness (in de betekenis van een proces van bewustwording van) wordt inmiddels ook regelmatig gebruikt binnen bepaalde therapeutische behandelingen in de gezondheidszorg. Dit gegeven verwijst naar de behoefte tot integratie van een in oorsprong oosterse spirituele techniek binnen een westerse samenleving.

Onze westerse maatschappij is in zijn huidige basis namelijk heel anders georiënteerd en heeft (had) ook andere uitgangspunten dan die in het Oosten. In het Westen staat bijvoorbeeld de korte termijn bevrediging centraal; wat brengt het me nu of in de nabije toekomst als ik tijd en energie besteed aan deze bewustwordingsoefeningen. Deze in de kern opportunistische en egocentrische levenshouding zie je terug in vrijwel alle geledingen van onze huidige samenleving, met alle gevolgen van dien.

Contempleer maar eens over de problemen in de gezondheidszorg, de huisvesting, het klimaat, de relatie tussen de overheid en de burger, de toenemende psychische ontregelingen van de jeugd, de toeslagenaffaire, de verzakkingen in Groningen en Limburg, de toenemende agressie in de samenleving, polarisatie als een slechte basis voor een effectieve dialoog met andersdenkenden, het gemis aan zingeving, eenzaamheid met name onder ouderen, de gevolgen van overconsumptie in relatie tot de overbelasting in de gezondheidszorg, enz. Voor een gedeelte heeft dit te maken met de huidige politieke en bestuurscultuur in Nederland, omdat deze te veel gericht is op het effect op korte termijn. Een midden en lange termijn visie is in de huidige politieke en bestuurscultuur vrijwel niet voorhanden, althans niet op het niveau waar deze effectief zou kunnen zijn.

Yoga onderkent deze neiging in de mens met name onder invloed van de huidige tijdgeest, maar weet ook dat je wel degelijk kunt leren om iets verder te kijken naar wat de gevolgen van je visie en dus handelingen zijn op midden en lange termijn, waardoor er uiteindelijk veel meer harmonie en tevredenheid in je leven zal komen. Dit is een van de fundamentele en belangrijke uitgangspunten van de klassieke Yoga, je wilt namelijk in principe nooit alleen maar aan symptoombestrijding doen, maar vooral ook tijd en energie besteden aan de werkelijke onderliggende oorzaken van de disharmonie in je persoonlijk leven evenals in de maatschappij. Dit vraagt echter moed, volharding, onderscheidingsvermogen (Viveka), oprechtheid en een houding waarmee andersdenkenden niet per definitie worden geoordeeld, maar waarmee men de dialoog zoekt en aangaat.

Mindfulness (in de betekenis van je bewust zijn van, door middel van observatie) wordt daarom binnen de authentieke Yoga en Vedanta meditatie gezien en gebruikt als een noodzakelijke “voorbereidende oefening”, en in eerste instantie niet als een zelfstandige vorm van “spirituele” meditatie. Dit komt ook omdat het oorspronkelijke doel van de Yoga meditatie een andere is dan die van een boeddhistische meditatie. Binnen de meeste vormen van het boeddhisme is er namelijk geen hoger doel of iets als “God of de Werkelijkheid” te realiseren, maar ben je bijvoorbeeld vrij om eindeloos te blijven reïncarneren en jezelf ondertussen te verbeteren.

Aan het “einde” van de Yoga en Vedanta weg is er gelukkig een definitieve verlossing, een bevrijding, die we onder andere aanduiden met het begrip Samadhi en waarin al ons lijden, onwetendheid en afgescheidenheid zijn verdwenen, omdat we in wezen ons bewustzijn hebben ontdaan van de invloed van Maya. Mindfulness als een proces van observatie binnen de Yoga en Vedanta weg betekent de volledige aandacht hebben voor wat NU IS; het bewust zijn van je lichaam, het denken, het voelen, maar ook van je energetische en spirituele ervaringen.

Dit is een uitermate belangrijke levenshouding met name voor de westerse mens die meestal te weinig zicht heeft op bijvoorbeeld de mate van chronische en acute stress, die hem vaak onbewust enorm belast en ontregelt. Tevens beseft hij niet altijd meer hoe hij een gevangene is geworden van zaken die allemaal schijnen te “moeten” binnen onze huidige gestreste maatschappij. De gevolgen hiervan zie je onder andere terug in onderdrukte angsten en agressie, zorgelijke gedachtes en een regelmatig niet optimaal functionerend fysiek, emotioneel en mentaal lichaam. Helaas heeft men maar weinig interesse in de diepere oorzaken met als gevolg een houding van “het is niet anders.”

Onderwerpen als psychosomatiek, weerstand naar De Waarheid, zich niet prettig voelen in de Stilte, het vrijwel geen toegang hebben tot de intuïtie of de stem van je Hart, oppervlakkigheid, te veel waarde hechten aan je onderbuikgevoelens, zijn de kenmerkende eigenschappen van mensen die nog te weinig ervaring hebben met een bewustere manier van leven. Hierdoor kan men ook maar moeilijk waarde hechten aan wat het begrip spiritualiteit werkelijk betekent en toevoegt aan de verdieping van je dagelijks leven, en ook hoe het de oorzaken van je spanningen, onzekerheden en angsten inzichtelijk maakt en hierdoor verlicht.

Met name het gebrek aan informatie rondom de intrinsieke en “therapeutische” mogelijkheden die ontstaan tijdens de beoefening van vrijwel elke vorm van Yoga, leidt er meestal toe dat men slechts maar ten dele gebruik maakt van bijvoorbeeld Hatha Yoga technieken voor het in evenwicht brengen en vitaliseren van het fysieke en energie-lichaam. Natuurlijk neemt men soms ook nog kennis van de “nieuwe” filosofische en psychologische oosterse opvattingen rondom de antwoorden op de existentiële vragen als wie ben ik, wat doe ik hier op de aarde, wat is mijn Swadharma, wat is de zin van het bestaan, waarom is er het lijden, wat is Liefde, wat wordt er bedoeld met “God of de Werkelijkheid”, wat gebeurt er na de dood met de Ziel, bestaat reïncarnatie, hoe werkt de wet van Karma, wat is het belang van geloven, kun je God als een actieve en levende werkelijkheid ervaren en hoe gaat dit dan, hoe toets je de antwoorden en wat is de wetenschappelijke basis hiervan, enz.

Het werkelijk verstaan van deze voor westerlingen vaak “nieuwe” antwoorden vraagt niet alleen een studie van de oosterse en met name Yoga en Vedanta begrippen en opvattingen die we hier in het Westen niet of nauwelijks kennen, maar ook van een praktische toepassing tijdens het dagelijkse leven, anders blijft het een rationeel proces met alle risico’s van dien. Daarom is een serieuze ontmoeting tussen Oost en West uiteindelijk zo inspirerend en bemoedigend omdat het ons verder kan helpen op de weg naar Huis. Het op een totaal andere wijze kijken (contempleren en mediteren) naar de huidige problemen die zoveel mensen ook in het welvarende Nederland dagelijks ervaren en belasten, geeft de mens nieuwe inzichten en daardoor vertrouwen.

Ter illustratie een voorbeeld uit de praktijk: iemand kwam bij ons binnen en vertelde dat ze een cursus Mindfulness had gedaan en zich hierdoor veel meer bewust was geworden van zaken die een belasting vormden in haar dagelijks leven. De spanningen op het werk, de zorgen over de kinderen, de soms aanwezige onmacht en disharmonie in het huwelijk, het onvermogen tot een harmonieuze relatie met de schoonfamilie, de angst voor de huidige globale ontwikkelingen met name in relatie tot de oorlogen, het steeds verder ontregelende klimaat, de overdaad aan informatie en het gemis aan innerlijke rust, mede omdat er zoveel “moet” in deze tijd, de toenemende agressie, het gebrek aan empathie en ethiek, enz.

Deze beschrijving is helaas exemplarisch voor een gedeelte van de mensen in Nederland (de westerse geïndustrialiseerde samenleving) tussen de 30 en 50 jaar. Uiteindelijk was (Mindfulness) het zich bewust worden van, een verrijking maar ook een enorme belasting geworden, dit kwam mede omdat ze veel zaken niet langer kon (mocht) verdringen of ontkennen. 

Dit vermogen tot ontkenning is echter ook een natuurlijk hulpmiddel om niet te veel gebukt te gaan onder de zorgen en spanningen. Er werd op deze cursus helaas geen adequate vervolghulp aangeboden ten aanzien van hoe men moest omgaan met al deze onderwerpen waarvan men zich bewust was geworden, hetgeen begrijpelijk is, want dit is niet het primaire doel van de meeste cursussen Mindfulness.

De meeste vrijwilligers en medewerkers van de stichting Om-Shanti zijn vrijwel allemaal afkomstig uit de gezondheidszorg c.q. hulpverlening, waardoor men van nature vertrouwd is met het zoeken naar de juiste hulp als mensen bijvoorbeeld hun “problemen” na een Yoga les, studiebijeenkomst of lezing hebben gedeeld met hun Yoga leraar of hun medereizigers. We zien dit delen als een integraal onderdeel van het toegankelijk maken van de theorie van de Yoga en Vedanta weg op een praktisch niveau.

Want zoals al eerder gezegd, ongeacht welke vorm van authentieke Yoga je ook beoefent, je bent altijd bezig met bewustwording en je krijgt een scala aan hulpmiddelen aangereikt die je nodig hebt om je problemen te kunnen oplossen. Dit komt omdat men in het Oosten al duizenden jaren beseft dat de mens in eerste instantie onmachtig is om zijn eigen lijden te herkennen, te doorgronden en aldus op te lossen. Belangrijk is ook om te weten dat men binnen de Yoga en Vedanta stromingen geen onderscheid maakt tussen de psychologische, filosofische, energetische en bijvoorbeeld medische aspecten van de mens. Men beschouwt de mens als een holistisch wezen, een eenheid en het werken aan een bepaald deelaspect van zijn problematiek zal altijd een directe invloed hebben op alle andere systemen (zie Koshas).

We zien de noodzaak tot een meer holistische of integrale benadering van de mens ook terug in de groei van allerlei New Age therapieën en stromingen die dit uitgangspunt onderkennen. Er is echter zo’n groot scala aan “moderne”, zich nog ontwikkelende therapieën, waarbij geen of nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs aanwezig is ten aanzien van de vaak bijzondere claims die men zelf wel gelooft. Dit is waarom wij, een enkele uitzondering daargelaten, terughoudend zijn binnen Om-Shanti met het aanreiken van zaken die nog onvoldoende wetenschappelijk getoetst zijn. Onze opstelling in deze kwestie komt ook voort uit het feit dat we meer dan voldoende praktische hulpmiddelen vinden binnen de Yoga en Vedanta weg.

In de loop der jaren hebben we wel een aantal serieuze westerse vormen van therapie toegevoegd aan alle hulpmiddelen die we mensen kunnen aanreiken om meer zicht op zichzelf te krijgen en in evenwicht te komen. Bijzonder is om te weten dat belangrijke kenmerken van deze therapieën vaak overeenkomen met de essentie en dagelijkse praktijk van de Yoga en Vedanta filosofie. Je moet hierbij denken aan het ontdekken van je “blinde vlekken”, het beter leren kennen van je innerlijke drijfveren en frustraties, het ontwikkelen van het vermogen om toeschouwer te kunnen zijn, enz.

We beseffen dat dit een totaal andere invulling vraagt van het “beroep” spirituele Yoga leraar en er daarom ook een andersoortige opleiding nodig is. Hierbij moet in acht worden genomen dat met name de westerse mens vaak belast is door onverwerkte emoties. In Nederland is dit mede ontstaan door de invloed van het protestantisme en calvinisme samen met onze cultuur van “handelaars”. We zijn nog steeds niet gewend om onze emoties direct te uiten of te delen met elkaar, ook niet in familie- of gezinsverband, met alle gevolgen van dien. (Zie voor meer informatie het Info Paper Algemeen - De Om-Shanti Yoga, pagina 3). (klik hier)

We wensen u veel (nieuw) inzicht, geluk en bewustwording.

Namens de stichting Om-Shanti

De Stilte is een belangrijk aanduidingsbegrip waarvan je de essentie en noodzakelijkheid tijdens het gaan van de Yoga en Vedanta weg zult ontdekken, omdat ze je zoveel wezenlijke zaken kan vertellen en verduidelijken zonder woorden. De Stilte kent vele vormen en functies en deze zijn pas echt te doorgronden als je er ook regelmatig praktische ervaringen mee opdoet, zodat de woorden die nu volgen ergens aansluiten bij een innerlijk besef en/of je spirituele beleving en dus ervaring.

De fysieke verstilling

deze vorm vraagt oefening en een vaste regelmaat om er vertrouwd mee te raken. In het begin creëer je de afwezigheid van bewegingen in en met het fysieke lichaam. Dit kan staand of liggend, maar bij voorkeur rechtop zittend in een Yoga houding, die geen of zeer weinig inspanning vraagt. Belangrijk is ook dat je voldoende controle hebt over het begrip “doenerschap”; dit betekent dat je jezelf niet dwingt of forceert in een houding of in onbeweeglijkheid.

Als je een toegang tot de Stilte wilt ontwikkelen, dan doe je dit het beste in je huis of op een stilte- of meditatieplek waar je niet gestoord wordt. Uiteindelijk kun je deze “fysieke verstilling” overal beoefenen. En als je eenmaal getraind bent dan zul je merken dat het een directe realisatie geeft van het begrip “ont-haasten”, waardoor je natuurlijke staat van Zijn zich gemakkelijker openbaart.

Zoals bij vrijwel elke Hatha-Yoga techniek kan er in het begin enige spanning, onzekerheid of zelfs twijfel ontstaan als je te veel “doenerschap” gebruikt en met name als je het te verwachten resultaat snel wilt afdwingen. De Om-Shanti Yoga adviseert je zaken geleidelijk aan te ontwikkelen, zodat je vertrouwd raakt met de mogelijkheden van je lichaam en je geest en je een natuurlijke vorm van controle kunt verkrijgen over je denken, je  patronen, je emoties en uiteindelijk ook over je handelen en je gedrag, zo hervormt je karakter zich naar meer evenwichtigheid.

De fysieke verstilling veroorzaakt ook een harmoniserend effect in andere lagen van je wezen, in Yoga termen duiden we deze “lagen” aan met het woord Kosha. Een belangrijke invloed van verstillingsoefeningen merk je in een toename van spontane momenten van tevredenheid, harmonie en “gelukzaligheid”. Het regelmatig fysiek Stil Zijn brengt je dichter bij je Kern, je Bron en bij de natuurlijke staat van je hele wezen.
    
Uiteindelijk leer je dat je het innerlijke effect van de Stilte kunt behouden ook als je handelt, omdat rust en harmonie je eigenlijke basis zijn, en het hele systeem altijd verlangt naar deze staat van Zijn. (In Yoga termen Sattva genoemd. Geef de handen aan het werk en je geest aan “God of de Werkelijkheid”). Deze uitspraak verwijst ook naar het handelen zonder dat je je ermee vereenzelvigt. In deze tijd zijn te veel mensen (ernstig) verstoord en denkt men dat we van alles moeten “doen” met inzet, om gelukkig te kunnen zijn. Hierdoor ontstaat onder andere de veel voorkomende chronische stress en het te veel aan “doenerschap”, met alle gevolgen van dien.

Stress ontstaat ook als we ons niet voldoende kunnen concentreren en ontspannen en we steeds maar weer gevangen raken in nieuwe gedachten en emoties die niet direct horen bij de handelingen die we aan het verrichten zijn in het Hier en Nu.

Deze vorm van verstilling geeft ons toegang tot het beter (bewuster) waarnemen van wat er allemaal in en met ons gebeurt. Met andere woorden, in Yoga termen, de “toeschouwer” wordt hierdoor geactiveerd. De basis van elke activiteit die we bewust verrichten tijdens het gaan van de Yoga en Vedanta weg is altijd een combinatie van alertheid, het niet bepaald worden door (chronische) stress, het actief zijn van de toeschouwer, het hebben van een ontvankelijke en open geest, en alle waarnemingen in eerste instantie er laten zijn zonder ze te benoemen, zodat de paren van tegengesteldheid niet worden geactiveerd. Je ontwikkelt of beter gezegd je herstelt op deze manier je spirituele levenshouding in het dagelijks leven, waardoor je levensweg minder obstakels zal kennen.

In de huidige westerse wereld wordt deze activiteit “Mindfulness” genoemd, een begrip dat z’n oorsprong vindt in het Boeddhisme en dat vaak ten onrechte wordt beschouwd als een vorm van authentieke “meditatie”. Het is echter een simpele maar wel heel belangrijke observatie oefening; je neemt bewust, voor een bepaalde tijd waar, wat er in je hele wezen gebeurt, dus in je fysieke lichaam, het energie systeem, in je denken en in je voelen.

Bij de fysieke verstillingsoefeningen is het belangrijk om te beseffen dat er altijd een minimale beweging zal blijven van je middenrif en je buik onder invloed van je ademhaling. Deze beweging past echter in het proces van fysieke verstilling en als je er niet op ingrijpt dan zal ze je helpen om Stil te kunnen Zijn. Indien je ademhaling echter toch onregelmatig, te diep of te intensief is, dan zijn er ergens in je systeem te veel activiteiten. Onderzoek welke dit zijn, zonder er direct op in te grijpen, want door bewuste observatie zul je zien hoe ze meestal langzaamaan tot rust komt, zonder dat je er iets voor hoeft te doen. (Soms is er een duidelijke reden die meer aandacht en handelen vraagt, daarom is observatie belangrijk.)

Het bewust zwijgen 

dit is een van de authentieke verstillende oefeningen die je in vrijwel elke spirituele en religieuze traditie tegenkomt. Het beschrijven van de gevolgen van deze (Yoga) oefening zou vele pagina’s in beslag nemen, je vindt deze dan ook niet hier, maar in het boek “Vragen en Antwoorden”. Enkele kenmerken wil ik hierna graag nog wel vermelden.

De kern van ons wezen kunnen we aanduiden als Stilte, deze wacht altijd op ons, net zoals Godsliefde, dit is echter een verwijzing naar “iets” dat we nooit goed met ons intellect kunnen bevatten. We kunnen ons alleen maar tijdens het Stil - Zijn laten uitnodigen om er regelmatig in te verblijven en als ego tijdelijk te verdwijnen.

Je zult merken dat het niet zo gemakkelijk is om voor geruime tijd te zwijgen, er bestaan soms zeer dwingende patronen die ons voortdurend aanzetten tot denken en tot praten, je moet het vermogen tot zwijgen dan ook rustig aan ontwikkelen.

Een belangrijk effect van het zwijgen is dat hierdoor veel energie vrijkomt die je anders “verbruikt” tijdens het vaak onnodig spreken. Dit is ook een van de verklaringen waarom verstilling samen met een authentieke meditatie zo’n herstellend en soms zelfs genezend effect heeft op ons hele wezen. Mensen die regelmatig voor langere tijd zwijgen worden helderder in hun geest en zachter in hun karakter.

Tijdens het zwijgen leren we onze neigingen en verankerde patronen (her)kennen en als je dit wilt, kun je er ook “controle” over krijgen, hetgeen in deze turbulente tijden nodig is om je innerlijke harmonie te herstellen of te behouden. Het Stil Zijn grijpt in op alle systemen van ons wezen, de spierspanning wordt minder, evenals de activiteiten in het zenuwstelsel, waardoor het denken en de emoties tot rust komen. Het concentratievermogen neemt aanzienlijk toe bij mensen die  voor langere tijd Stil kunnen Zijn, waardoor hun handelen vanuit een harmonieuze basis gebeurt en mede daardoor effectiever is, dan als je de Stilte niet kent.

Als je niet regelmatig Stil bent, dan kun je vrijwel geen onderscheidingsvermogen ontwikkelen. We raken namelijk nooit echt gewend aan te veel lawaai in en om ons heen, waardoor subtiliteit en het vermogen tot een zuivere waarneming verstoord worden. De negatieve gevolgen hiervan zijn inmiddels overal zichtbaar, met name binnen de verschillende geledingen van de gezondheidszorg; burn-out, depressiviteit, angststoornissen, het gevoel van zinloosheid van het bestaan, enz. Deze verschijnselen zijn ook te relateren aan te veel zintuiglijke prikkels, en de hierdoor ontstane keuzestress, deze is funest voor ons welzijn. Als je dit dan ook nog koppelt aan het feit dat er weinig echte (fysieke) contacten en relaties bestaan dan is het duidelijk waardoor een gedeelte van de (jonge) mensen niet langer in balans is en zich eenzaam en depressief voelt.

De grote denkers, schrijvers, filosofen, wetenschappers, enz. hebben allemaal een eigenschap gemeen, namelijk dat men gemakkelijk en met “plezier” en vanuit een verlangen tot inzicht, Stil kan Zijn. Kunstenaars ontvangen een gedeelte van hun inspiratie tijdens de (spontane) verstilling en vele mensen kennen gelukkig nog wel de verstilde momenten in hun leven, waarop men openstaat voor ingevingen.

Het niet spreken ontwikkelt een subtiele dimensie binnen de communicatie met het leven en met mensen, waardoor de Stilte ons soms veel meer kan vertellen dan al het gepraat. Onthoud dat deze Stilte niet “doods” is, het is de Bron van veel inspiratie, troost en verbondenheid. Het vertrouwd zijn met deze Stilte helpt ons om het niet-materiële, dus het transcendente duidelijker waar te nemen. Binnen allerlei spirituele tradities kennen we het fenomeen dat de stem van “God of de Werkelijkheid” in de Stilte (altijd) tot ons spreekt en onze aandacht vraagt.

Bewust meditatief lopen

in veel religies en andere spirituele tradities bestaan vormen van het bewust lopen als een onderdeel van het gaan van de weg naar Huis. Uitgangspunt hierbij is dat je niet van A naar B loopt en je geest gericht is op het einddoel van je wandeling, maar dat je vooral bewust daar bent waar je je voeten neerzet. Dit vraagt om een juiste mate van concentratie en geestelijke instelling die je bij alle vormen van Yoga nodig hebt.

Op deze manier ben je bewust en voortdurend in het hier en nu en verdwijnt de neiging van de geest om actief te zijn rondom zaken die niet in het hier en nu plaatsvinden. Uiteindelijk kun je leren stil te “zijn” terwijl je beweegt. Een klassiek voorbeeld hoe bewust meditatief lopen je kan brengen tot de Stilte zie je binnen bijvoorbeeld het Zen boeddhisme maar ook binnen allerlei christelijke stromingen waar pelgrimstochten bestaan die tot doel hebben om je tot verstilling te brengen waardoor een proces van inkeer, gebed en meditatie veel gemakkelijker wordt. Er ontstaat op deze wijze een ontvankelijke geest die open staat voor inspiratie zonder dat je hier enige moeite voor hoeft te doen.

Deze vorm van lopen moet je langzaamaan ontwikkelen en vraagt een bepaalde regelmaat zoals bij alle Yoga technieken. In tegenstelling tot hoe de meeste mensen normaal lopen, namelijk van A naar B, moeten we echter voorkomen dat we elke stap bewust zetten met in gedachte het verlangen tot inspiratie, deze kan namelijk nooit worden “afgedwongen”. De Stilte moet vooral op een natuurlijke en spontane wijze tot stand komen en dan zal ze je uiteindelijk bemoedigen en een bepaalde vorm van vrijheid (terug)geven.

Ook het gevoel van “alleen” te wandelen, dus in eenzaamheid verdwijnt dan, je wordt deel van een groter geheel, een ervaring die je ook kunt krijgen tijdens bepaalde vormen van meditatie. De kunst is om dit proces niet te analyseren en trachten te begrijpen maar veel meer het vrijwillig vanuit overgave te ondergaan. Tijdens het dagelijks leven kun je deze innerlijke houding ook toepassen als je je Yoga en conditie wandeling maakt. Je hoeft dus niet speciaal op weg te zijn naar een klooster, ashram, mandir, moskee, gebedshuis, stiltecentrum, Yogacentrum enz. We weten uit de ervaringen van mensen dat het op weg zijn naar een spirituele plek soms wel behulpzaam kan zijn, denk aan de pelgrimstocht naar Lourdes of Santiago de Compostela of onze wandelingen in India naar een ashram. Strikt noodzakelijk is dit echter niet, het hier en nu is immers overal en op elk moment aanwezig, iets wat veel Yoga beoefenaars maar al te gemakkelijk vergeten.

Als een onderdeel van het bewust meditatief lopen is het stilstaan niet noodzakelijk maar het kan wel erg verrijkend en verdiepend zijn. Het waarnemen van je omgeving vanuit een keusloze innerlijke houding, brengt je in contact met het wonder van de Schepping en dus met “God of de Werkelijkheid”.

Een verstilde geest

dit slaat op een geest (hier wordt vooral de mind, het intellect bedoeld) die niet langer zomaar in beweging kan worden gebracht en ontstaat als we ons kunnen concentreren op ons Hart (onze innerlijke werkelijkheid) en we gelijktijdig alle zintuiglijke prikkels beheersen, zodat deze ons denken en voelen niet langer (ongevraagd en ongewild) in beweging kunnen brengen.

We leren beseffen dat deze werkelijkheid of met andere woorden een bepaalde staat van ons bewustzijn, toegang geeft tot onze intuïtie of op een meer spiritueel niveau, het waarnemen van “de stem van ons Hart”. Hierdoor ontstaat ook de mogelijkheid om elkaar van Hart tot Hart te ontmoeten, zonder dat we iets willen van de ander; het is een van de natuurlijke verlangens in de mens, dat meestal verstoord wordt als we alleen maar vanuit onze lagere natuur, ons ego leven. Indien de geest verstild is, ontstaat een ruimere en liefdevollere werkelijkheid, die altijd op ons wacht, echte Liefde zoekt niet zichzelf, maar de “ander”.

Respect en devotie voor de Stilte

deze, in een bepaald opzicht noodzakelijke innerlijke houding geeft je toegang tot de spirituele dimensie van je wezen en ook toegang tot de bron van inspiratie, zingeving en Liefde. Vergeet niet dat ze weliswaar “gratis” is en geen specifieke omstandigheden vraagt, maar gelijktijdig wel veel moed en doorzettingsvermogen nodig heeft om tot realisatie te komen. Het is dus vooral geen oefening of houding die je maar even gemakkelijk kunt doen, het is meestal het gevolg van vele uren Stil - Zijn en ontdekken hoe wezenlijk en waardevol het begrip Stilte is. Het brengt je in domeinen van je bewustzijn waar je op geen enkele andere manier kunt komen.

De gevolgen van de afwezigheid van voldoende Stilte in je leven

indien je altijd omgeven bent door geluid, het huidige wereldse “lawaai”, want het is nergens nog echt stil, dan ontstaat de kans op een chronische overbelasting van je hele wezen. Onderzoek wijst steeds vaker uit dat je bloeddruk, je hormoonhuishouding, bijvoor-beeld je glucosespiegel ontregelen en de kans op hartinfarcten en allerlei psychosomatische storingen eerder en frequenter optreden als je “voortdurend”, wordt blootgesteld aan geluid in welke vorm dan ook. Inmiddels is ook gebleken dat met name lage tonen die ontstaan bij onder andere windmolens een negatieve invloed hebben op ons welbevinden en bijvoorbeeld het slaapritme verstoren, met alle gevolgen van dien. Een ander bekend voorbeeld is de situatie van mensen die te dicht bij een vliegveld wonen, ook hier zie je dezelfde verschijnselen.

Negatieve gevolgen zijn er helaas ook voor je innerlijke rust, je zielebesef en het activeren van de “toeschouwer” wordt moeilijker, evenals het vermogen tot waarneming van subtiele zaken, zodat we onze mechanismen en patronen niet goed kunnen herkennen.

Hierdoor ontwikkelt de mens minder kennis over zichzelf, z’n karakter, in Yoga termen minder zelfkennis. Onderwerpen als concentratie, contemplatie en meditatie worden niet alleen minder goed toegankelijk, maar ook minder “interessant”, terwijl dit van wezenlijk belang is om gebeurtenissen in je leven goed te kunnen duiden en verwerken. Het gevolg van dit alles is dat men eerder boosheid, woede, agressie en (voor)oordelen ontwikkelt tegenover mensen die je emotioneel of psychisch uitdagen en/of belasten.

Lawaai (geluid) komt altijd binnen via het fysieke lichaam en heeft een directe invloed op onze gemoedsrust; als je een kind hoort krijsen of iemand schreeuwt, dan dringen die trillingen ons lichaam binnen (door merg en been) en veroorzaken allerlei reacties, een ervan is dat meestal je spierspanning wordt verhoogd, een ander gevolg is dat je emotioneel direct wordt bepaald.

In deze tijd zie je ook nog een nieuw fenomeen, namelijk dat steeds meer, met name jongere mensen, zich heel bewust afsluiten voor “de werkelijkheid” en een eigen wereldje creëren door een voortdurende stroom van “muziek” of andere geluiden (podcast) via een koptelefoon tot zich te laten komen.
        
Het niet voortdurend blootgesteld willen worden aan “geluid” is echter een heel gezonde zaak. Daarentegen is geluid door geluid vervangen niet altijd zinvol, het werkt misschien even op korte termijn, maar deze manier van omgang met de overbelasting door geluid, put ons uiteindelijk alleen maar meer uit. Beter is het als men weer leert om in de Stilte te kunnen Zijn, ook als dit alleen maar de functie heeft van even geen input te ontvangen, die voortdurend verwerkt moet worden, waardoor je hersenen en met name je zenuwstelsel oververmoeid kunnen raken.

De natuurlijke momenten van stilte verdwijnen steeds meer, met als gevolg dat we geen spontane situaties meer beleven waarin reflectie vanuit het Zelf ontstaat. De mens heeft om in evenwicht te blijven een “gemakkelijke” toegang nodig tot de Stilte, niet alleen door het bewust beoefenen ervan, maar door een manier van leven waarin dit is geïntegreerd.

Nada-Yoga

dit is een vorm van Yoga welke zich bezighoudt met de uitwerking van geluid op ons hele wezen en de onderliggende wetmatigheden van trillingen. Vanuit een Yoga en Vedanta optiek bestaat alles in het universum uit verschillende trillingen of vibraties. In vrijwel alle spirituele tradities is muziek (geluid of trilling) een integraal onderdeel van de hulpmiddelen om je te kunnen afstemmen op “God of de Werkelijkheid”. Nada Yoga muziek kan je gemakkelijk in de juiste stemming brengen om je Hart te openen en de kracht van devotie te ervaren.

Deze unieke en helaas niet zo bekende vorm van Yoga vraagt ook om regelmaat, een oprechte toewijding en de ontvankelijkheid voor subtiele waarnemingen. Ze is zowel een klassiek filosofisch systeem en wordt al vermeld in de Veda’s, als ook een methode die positief uitwerkt op een ontregeld (levend) systeem. De juiste “muziek” of trilling kan je naar harmonie en de Stilte brengen. Ze gaat uit van twee soorten geluid, een die wordt veroorzaakt door externe factoren en een die innerlijk ontstaat. Een bekend voorbeeld van een klank die gebruikt wordt binnen de Yoga en Vedanta weg, en waarvan de essentie zich openbaart tijdens het herhalen van de Om mantra is het woord “Aum”. Indien je deze geruime tijd herhaalt op de juiste wijze en met de geest gericht op het Hart of “God of de Werkelijkheid”, dan ontstaat er een verbinding met een hogere of spirituele dimensie van het leven. Het woord “Aum” heeft meerdere betekenissen evenals de verschillende onderdelen, in het boek “Vragen en Antwoorden” vind je een nadere uitleg.

Binnen veel religies en inmiddels ook de westerse wetenschap gaat men uit van het idee dat het universum is “begonnen” als een soort trilling. Ook in het Christendom kent men iets van deze visie op “God of de Werkelijkheid”, in de woorden van het Johannes evangelie 1:1-18 HTB “In het begin was het Woord en het Woord was bij God, en het Woord was God. Het Woord was bij God in het begin. Door het Woord is alles ontstaan en zonder het Woord is niets ontstaan van alles wat bestaat. In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen.”

Nada Yoga is alleen te “begrijpen” en de waarde ervan goed in te schatten als je er voldoende ervaring mee hebt opgedaan. Onthoud dat binnen vrijwel alle spirituele en religieuze tradities er vormen van zang en muziek bestaan, die je helpen om je devotie te ontwikkelen en de bron ervan te ervaren. Het vraagt voor de gemiddelde westerse mens soms wel wat moeite, bijvoorbeeld om de schaamte voorbij te gaan en je gewoon maar te uiten, gestuurd vanuit het Hart. De combinatie met de momenten van Stilte versterkt het effect aanzienlijk.

Savasana, Yoga Nidra, Antar Mouna, Tadasana, enz.

deze begrippen verwijzen naar enkele van de vele Hatha-Yoga technieken die je kunnen helpen om relatief “snel en gemakkelijk” in de Stilte te komen. Het zijn ook oefeningen (houdingen) die passen bij de fysieke verstilling van het lichaam. Het is hier niet de plaats om ze in detail te beschrijven, maar een juiste uitvoering en individuele begeleiding zijn wel belangrijk omdat er zeker in het begin een neiging bestaat bij mensen om ze “even te doen”. Elke Hatha-Yoga oefening, indien op een authentieke wijze uitgevoerd, vraagt om een goede mate van concentratie en overgave aan hetgeen de oefening tot stand wil brengen.

De meeste van deze technieken nodigen je iedere keer weer uit om ook de Stilte in te gaan, zodat hierdoor de essentie van de oefening zijn geheimen kan prijs geven. Het is een “verblijfplaats” waar je veilig kunt rusten en gewoon kunt Zijn, zonder iets te hoeven bewijzen of te doen. De oefeningen leiden je naar de juiste innerlijke houding, zeker als je voldoende ontvankelijk bent. Natuurlijk heb je wel voldoende kennis nodig en een ervaren Leraar die je begeleidt, samen met verlangen, vertrouwen en overgave die je helpen om dit wonder te ondergaan. Naarmate je meer ervaren bent, zul je ontdekken dat de Stilte vele “belevingen” kent, die je allemaal helpen om uiteindelijk in harmonie te komen.

Benader deze Hatha-Yoga technieken nooit met een instelling dat je iets moet bereiken of met andere woorden met teveel “doenerschap”, je kunt het effect niet afdwingen. Onthoud dat de essentie van elke vorm van Yoga is, het opnieuw verbinden met je Bron, of het herstellen van een verloren gegane relatie met “God of de Werkelijkheid”.

Kripa Moedra

deze aanduiding verwijst naar een Hatha-Yoga oefening, in dit geval is het een beweging, die je in de Stilte plaatst. Het is een techniek die je vraagt om je over te geven aan “God of de Werkelijkheid”, die je kracht geeft en je troost biedt en die vooral devotie en overgave in je oproept. Kortom een beweging die je helpt om de Stilte als een vorm van genade te ervaren. Kripa Moedra kun je doen als je dichter bij jezelf wilt komen en je meer geaard wilt zijn in het hier en nu, of omdat je even niets anders dan de Stilte en de overgave verlangt. Het voorbij de gevangenheid gaan van je denken werkt bevrijdend en herstelt je innerlijke balans, ook op het fysieke vlak. Als je met deze oefening begint kunnen er soms “heftige” emotionele ontladingen plaats-vinden, met name als emoties lange tijd zijn onderdrukt en mede hierdoor opgeslagen in je fysieke lichaam. Daarom is het raadzaam deze oefeningen eerst goed te leren onder begeleiding van een ervaren en deskundige Leraar.

Luisteren met aandacht, ontvankelijkheid en een open mind

deze innerlijke en spirituele houding verwijst uiteindelijk naar een mystieke dimensie van het leven, welke geactiveerd kan worden als we oprecht en zonder (voor)oordeel luisteren naar onze medemensen, het leven en “God of de Werkelijkheid” die altijd tot ons spreekt met name tijdens de momenten dat woorden tekort schieten en we de werkelijkheid hier-door niet goed verstaan.

Een nadere duiding van het begrip luisteren ligt verborgen in de stilte tussen de woorden die nu volgen: “Elk woord of beeld dat men gebruikt om “God of de Werkelijkheid” te beschrijven of te verklaren, lijkt meer op een leugen dan op de waarheid”.

Wil je meer “weten” over waar deze woorden naar verwijzen, dan moet je het domein van je intellect verlaten en leren om voor langere tijd Stil te Zijn en je over te geven aan de wetmatigheid dat je bewustzijn ook dingen kan weten en beseffen zonder verhalen, zonder logica, zonder argumenten, gewoon spontaan gewaar zijn van wat “God of de Werkelijkheid” je wil vertellen, we noemen deze vorm van communicatie, het luisteren naar de stem van je Hart. Dit “wonder” brengt rust, vertrouwen, harmonie en kracht in je hele wezen.

Echt luisteren naar een medemens doet je beseffen dat we niet zo verschillen als we soms “denken”, de Stilte van waaruit je luistert, geeft toegang tot de Ziel van de ander en ook tot zijn pijn, verdriet, wanhoop, moedeloosheid, enz. Dit proces geeft troost en verlost hem (soms slechts tijdelijk) van de eenzaamheid. Hierdoor kan de Stilte weer een plek worden om met vertrouwen in te verblijven, omdat je toegang krijgt tot de Liefde en de antwoorden op je existentiële levensvragen.

Pranayama oefeningen

het begrip Pranayama verwijst naar een veel omvattend systeem van energie oefeningen. Het kent vele technieken welke vaak verkeerd worden begrepen en uitgevoerd en ten onrechte als een synoniem worden gezien van de fysieke ademhaling. Je gebruikt weliswaar hoofdzakelijk je fysieke ademhaling als een instrument voor de uitvoering van deze Yoga technieken, maar het effect vindt veel meer plaats in je energie lichaam en in je bewustzijn dan in je longen en in je borstkas.

Een simpele maar zeer effectieve oefening is “Nadi Shodhana”, dit is zoals vrijwel alle begripsaanduidingen een woord uit het Sanskriet en betekent “het wisselend ademen”. Het woord Nadi verwijst naar een energiebaan of kanaal en het woord Shodhana verwijst naar een proces van zuivering of schonen. Het is een van de vele Pranayama technieken waarbij een directe invloed merkbaar is, al tijdens het uitvoeren van de oefening. Het werkt op het functioneren van het prana systeem, welke onder andere je levenskracht vertegenwoordigt en de intensiteit van je denken en het voelen mede bepaalt. Het afwisselend ademen door je linker of rechter neusgat herstelt je innerlijke balans weer.

Begrippen als Nadi’s, Ida, Pingala, Sushumna, Chakra’s, enz. behoren allemaal tot de Pranayama technieken en vragen een grondige studie en een zeer goede begeleiding om ze veilig te kunnen uitvoeren en integreren in je Sadhana programma. Het is dan ook voor deze oefeningen hier niet de juiste plaats om ze verder te verkennen. Onthoud, ze zijn zeer wezenlijk en vragen om tijd en aandacht en een gematigd karakter om er goed mee om te kunnen gaan.

We wensen u veel (nieuw) inzicht, geluk en bewustwording.

Namens de stichting Om-Shanti

Meditatie lessen en Stilte Bijeenkomsten

Onze meditatie lessen en stilte bijeenkomsten hebben tot doel een ondersteuning te zijn voor een regelmatig, het liefst dagelijks moment van zelfreflectie, verstilling en inkeer. U krijgt hierdoor toegang tot de bron van Inspiratie, Wijsheid en Liefde en er ontstaat meer zicht op uw karakter en levensweg en welke obstakels hierbij te overwinnen zijn.

We hopen dat u hierdoor gemotiveerd wordt om (meer) tijd en energie vrij te maken voor uw persoonlijke en spirituele ontwikkeling, waardoor uw dagelijks leven meer rust, plezier en spontane momenten van tevredenheid en harmonie zal kennen. Hierdoor houdt u meer energie over voor de taken die u in dit leven te vervullen hebt en ontdekt u wat "de stem van uw Hart" u te vertellen heeft.

Tijdens een project ter begeleiding van mantelzorgers en werkers in de zorg bleek dat het dagelijks even 10 - 15 minuten "Stil Zijn", samen met een paar simpele meditatie-oefeningen, zeer ondersteunend en effectief was, waardoor men minder snel overbelast raakte.

Dit zijn ook de bijeenkomsten waar u vragen kunt stellen en ervaringen delen met de andere mensen. Dit kan soms nodig zijn, wil men niet verdwalen in z’n geest en/of gevoelens en buiten de Werkelijkheid gaan leven, zoals gemakkelijk kan gebeuren indien men alleen maar "denkt" te mediteren, zonder deskundige begeleiding en zonder werkelijk te weten wat meditatie is.

Ondanks dat iedereen zijn eigen innerlijke weg gaat, heeft het gezamenlijk "mediteren" toch een zeer ondersteunende en stimulerende werking, zeker op het terrein van de motivatie en het ontwikkelen van vertrouwen (door ervaringen) dat men met iets "zinnigs" bezig is.